Wakacje w Polsce

Wybrzeże gdańskie - wody

26 August 2011r.

Ważnym elementem krajobrazu geograficznego budzącym wśród młodzieży duże zainteresowanie są: rzeki, jeziora przybrzeżne, a przede wszystkim morze, z którym większość uczestników wycieczek przybywających na wybrzeże z różnych rejonów kraju spotyka się pierwszy raz. Pobyt nad morzem pozwala na bezpośrednie zaznajomienie uczniów z treścią zagadnień fizyczno-geograficznych opracowanych na lekcjach geografii w szkole. Samo spojrzenie od strony lądu na rozległą przestrzeń wodną, jej urozmaicone obrzeżenie oraz kąpiel morska stanowią przeżycie emocjonalne, lecz nie dają jeszcze geograficznego obrazu morza. Podczas wędrówki brzegiem Bałtyku lub rejsu statkiem po morzu możemy zwrócić uwagę na szereg zagadnień hydrologicznych typowych dla Bałtyku, jak zmienność fizycznych i chemicznych właściwości wód, wahania temperatury wód powierzchniowych i wgłębnych, na specyficzną dwuwarstwowość masy wodnej, strefę powierzchniową-izohalinową i głębinową warstwę słoną oraz na odrębne cechy stosunków wodnych występujące w subregionach hydrograficznych, jak: Głębia Gdańska, Zalew Wiślany, Zatoka Pucka i akweny przyujściowe Wisły. Znaczne zróżnicowanie głębokości wywiera zasadniczy wpływ na układ stosunków hydrologicznych, np. w Zatoce Puckiej i Zalewie Wiślanym, które reprezentują akweny przejściowe, uzależnione od wzajemnych wpływów morskich i lądowych. Dość istotnym zagadnieniem budzącym zrozumiałe zainteresowanie młodzieży jest problem oddziaływania wód Wisły narezim hydrologiczny Zatoki Gdańskiej. Na przykład prof. Kazimierz Łomniewski uważa, że wprowadzenie około 32 km3 wody rzecznej rocznie wpływa wyraźnie na stosunki termiczne, stopień zasolenia, przezroczystość i barwę wód w Zatoce; wody wiślane powodują znaczny spadek zasolenia notowany w rejonie Gdańska, Sopotu, a nawet na wysokości Helu. Zabarwienie wody z brunatnej i szarozielonej u ujścia Wisły przechodzi do barwy zielonkawej, żółtozielonej oraz niebieskawej, co łatwo można porównać z innymi rejonami morza, np. koło Rozewia i Łeby. Obserwując przebieg wyrównanej linii brzegowej zwracamy uwagę na czynniki, które ją bezpośrednio lub pośrednio kształtowały, jak: wiatry, prądy i fale. Wyjaśniamy przy tym twórczą pracę morza przy formowaniu ławic podwodnych, plaż i mierzei. Przyrodniczą atrakcją zachodniej części Wybrzeża Gdańskiego są jeziora przybrzeżne: Sarbsko (6,7 kim2 pow. i 2,8 m głębokości) i położone na pograniczu województwa koszalińskiego, jezioro Łebsko (75 km2 pow., 5,3 m głęb.), które zostały odcięte od morza pasem mierzei. Te piękne pod względem krajobrazowym tereny wchodzą w skład Słowińskiego Parku Narodowego, licznie odwiedzanego przez wycieczki szkolne. Bliskie sąsiedztwo bazy erozyjnej i znaczne wysokości względem kęp i krawędzi wysoczyzn sprzyjają tworzeniu się form erozyjnych wykorzystanych przez cieki okresowe i stałe spływające bezpośrednio do morza. Są to np. potoki: Oruński, Jelitkowski, Brętowska Struga, Swelina, Kaczy Potok, Zagórska Struga, Potok Cisowianka, Gizdepka i inne. Wzdłuż tych potoków zachowało się szereg sztucznych stawów urozmaicających krajobraz krawędziowej strefy wysoczyzny np. w Dolinie Radości. W mniejszym stopniu urozmaicają krajobraz rzeki pr a dolin i nizin nadmorskich, jak: Łeba, Piaśnica, Płutnica, Reda, Wisła, Motława, Elbląg i inne. Podczas sztormu można zaobserwować występujące w ujściach tych rzek zjawisko "c o f k i". Powstaje ono w wyniku spiętrzenia wód przy ich ujściu. W celu zabezpieczenia nisko położonych terenów przed zalewem, obwałowano rzeki tworząc sztuczne działy wód, co jest wyraźnie widoczne na Żuławach. Martwa Wisła, Motława i Radunia na terenie Gdańska są właściwie kanałami o sztucznie regulowanym poziomie wód zbliżonym do poziomu morza. Arterie wodne Motławy i Wisły wykorzystano dla budowy portu rzecznomorskiego, a wody jednej z odnóg Raduni zostały skierowane przez Stare Miasto i włączone do poruszania Wielkiego Młyna, obecnie nieczynnego. Szczególnie interesujący jest problem ujścia Wisły wraz ze skomplikowanym systemem odnóg i wielką liczbą kanałów oraz obwałowań. Przepłynięcie śródlądowym szlakiem Żeglugowym prowadzącym z Gdańska przez Motławę, Martwą Wisłę, Leniwkę i Szkarpawą do Zalewu Wiślanego pozwala naocznie zapoznać się z licznymi rozgałęzieniami w ujściowym odcinku Wisły, z wydmowym wałem Mierzei Wiślanej i monotonnym krajobrazem Żuław oraz z efektami działalności ludzkiej zmierzającej do utrzymania użytków rolnych w obrębie polderów delty. Odrębną atrakcję stanowią wodne urządzenia techniczne spotykane na trasie, jak: śluzy komorowe, promy, mosty: pontonowy i zwodzony oraz wyposażenie portów rybackich nad Zalewem Wiślanym.

rzeki, miejscowości nad morzem, Morze, Na wczasy, Nad morzem, polskie wybrzeże, pomorskie, Łeba, Piaśnica, Płutnica, Reda, Wisła, Motława, Elbląg, Martwa Wisła, Leniwka