Wakacje w Polsce

Wybrzeże gdańskie - roślinność, świat zwierzęcy

27 August 2011r.

Z warunkami środowiska nadmorskiego związane są liczne gatunki roślin i zwierząt, jak np. hal o fity, czyli słono r o ś 1 a, występujące w pasie nadbrzeżnym, lub organizmy morskie żyjące w Bałtyku. Spotyka się również szereg gatunków roślin reliktowych, jak: wrzosiec bagienny, wierzbę lapońską, malinę maroszkę i inne, podlegające ochronie. Ten urozmaicony świat organiczny budzi wśród uczestników wycieczek duże zainteresowanie. Wędrując brzegiem morza lub podczas kąpieli, w nasłonecznionych wodach przybrzeżnych obserwuje się wodorosty, a na płaszczy sto-mulistym dnie Zatoki Puckiej łąki podwodne, tworzące najbardziej urozmaicone zespoły życia wód przybrzeżnych. Niektóre gatunki roślin, jak np. widlik (Furcelaria fastigiata), możemy rozpoznać na plaży, szczególnie w rejonie Zatoki Puckiej, gdzie roślinność morska w dużych ilościach wyrzucana jest przez fale. Naturalnym łącznikiem roślinności morskiej z lądową są wody Zalewu Wiślanego i jezior przybrzeżnych. Zbierając na plaży muszelki rogowca i sercówki, warto zwrócić uwagę na podłoże piasz-czysto-muliste dna morskiego, stanowiące środowisko życia tych małżów w odróżnieniu od zwartych zespołów omułka, żyjącego na podłożu kamienistym. W nadmorskich przystaniach i małych portach rybackich istnieje możność zapoznania się z poławianymi przez rybaków gatunkami ryb morskich, a nad Zalewem Wiślanym i w jeziorach przybrzeżnych również ryb słodkowodnych. Z wybrzeżem dość ściśle związane są liczne gatunki ptactwa wodnego i brodzącego, jak np. mewy, rybitwy, perkozy, nurki, kormorany, kaczki, kuliki, łabędzie, siewki, biegusy, brodź-ce i inne. Na uwagę zasługuje rezerwat kormoranów i czapli siwej w pobliżu Kątów Rybackich na Mierzei Wiślanej, rezerwat jezioro Druzno oraz rezerwat Ptasi Raj przy ujściu Śmiałej Wisły. W Górkach Wschodnich, znajduje się stacja ornitologiczna PAN, jedna z nielicznych placówek tego typu w Europie. Ptaki biegające po brzegu morskim (siewkowate) a — piaskowiec (Crocethia alba), b — biegus (Calidris), c — siewka ( Cha-radrius), d — brodziec (Tringa), e — szlamnik (Limosa), f — ostrygojad (Haematopus ostralegus), g — siewnica (Sąuatarola sąuatarola), h — kulik (Numenius) Plaża — towarzysząca prawie całej długości linii brzegowej stanowi środowisko o specyficznych warunkach, do których zdołała się przystosować tylko niewielka ilość roślin słonolubnych, jak np. piaskownica bałtycka, wydmuchrzyca piaskowa i inne rośliny odznaczające się wysoką odpornością na działalność wiatru. W poprzecznym przekroju przez plażę i wydmy nadmorskie warto zwrócić uwagę na kilka stref flory stycznych: — płaską plażę, czyli strąd, na której brak skupisk zwartej roślinności, — wał wydm przednich "białych" z ubogą szatą roślinną (przeważnie sztucznie posadzona), — pas wydm wewnętrznych "szarych" z roślinnością zielną i drzewiastą oraz z siedliskiem mikołajka nadmorskiego. Na przykładzie wybrzeża wydmowego można prześledzić proces formowania się wydm przy udziale roślinności, od pionierskich zbiorowisk roślinności trawiastej — do borów sosnowych, towarzyszących Mierzei Wiślanej, Helskiej i Łebskiej. W rejonie Łeby w ewidentny sposób ukazują się skutki wędrówki wydm na obszarach pozbawionych większych skupisk szaty roślinnej. Ze zmianą szaty roślinnej i rozwojem świata organicznego zachodzą zmiany typologiczne gleb, następuje powolny i bardzo złożony proces tworzenia się nadmorskich gleb bielicowych. Są to najuboższe gleby o małej zawartości mineralnych składników odżywczych, nadające się przeważnie pod zalesienie. Inny rodzaj roślinności występuje na wybrzeżu klifowym. W wyniku abrazyjnej działalności morza linia brzegowa przesuwa się w kierunku lądu i do nadbrzeża dochodzi roślinność zbiorowisk leśnych, które nie są rozwojowo związane z wybrzeżem. Dobre gleby kęp nadmorskich wytworzone na glinach morenowych zostały zajęte pod uprawę, a w rejonie Gdyni objęto je zabudową. Tylko niewielkie skupiska lasów grondowych zachowały się na Kępie Swarzewskiej koło Rozewia, na Kępie Redłowskiej i Wzniesieniu Elbląskim, stanowiące obecnie rezerwaty. Oprócz buka, dębu, brzozy, grabu i sosny, dość charakterystyczny dla pasa nadmorskiego jest jarząb szwedzki. Na piaszczystych urwiskach licznie rozprzestrzeniają się gąszcze rokitnika kolczastego i żarnowca. Niektóre krzewy nadmorskie a — rokitnik kolczasty (Hippophae rhamnoides), b — żarnowiec miotlasty (Sarathamnus scoparius), c — woskownica europejska (Myrica gale) leżą mady próchniczne występujące na namułach równiny deltowej Wisły. Na terenie Żuław siedlisko lasów łęgowych zostało prawie całkowicie wyniszczone, a odwodnione obszary zajęto pod uprawę, lub wykorzystano jako łąki. Podobnie obszary pradolin o glebach bagiennych i torfowych zostały sztucznie odwodnione i zamienione na łąki oraz pastwiska. Na szczególną uwagę zasługują Bielawskie Błota w przedłużeniu pradoliny Płutnicy, stanowiące rezerwat roślinności reliktów ej-północnej. Również na uwagę zasługują wydzielone obszary zieleni miejskiej, a przede wszystkim park Oliwski i alpinarium, doskonale nadające się do przeprowadzenia ćwiczeń w rozpoznawaniu gatunków roślin. Równie ważne, obok zapoznania młodzieży z osobliwościami przyrody żywej i nieożywionej, typowymi dla pasa nadmorskiego, jest również wskazanie na głęboki sens ochrony przyrody, a szczególnie roślinności nadmorskiej umacniającej nabrzeża i wydmy. Przeprowadzona charakterystyka i ocena wybranych elementów środowiska geograficznego nie wyczerpuje w pełni wszystkich możliwości wykorzystania problematyki geograficznej wybrzeża w programach wycieczek szkolnych, lecz ogranicza się do najistotniejszych zagadnień związanych z realizacją programu nauczania geografii.

Wybrzeże gdańskie, miejscowości nad morzem, Na wczasy, polskie wybrzeże, pomorskie, rokitnik kolczasty, woskownica europejska