Wakacje w Polsce

GRONOWO — BRODNICA

25 June 2013r.

GRONOWO — BRODNICA 162 km Gronowo. Kościół gotycki z 1 poł. XIV w., z późnorenesansową wieżą (1 poł. XVII w.). Wystrój barokowy. —165 km. Trasa przecina malowniczą dolinę rz. Kamionki, wpadającej do Drwęcy. 172 km Kowalewo Pomorskie (3700 mk.), m. nad rz. Strugą, dopływem Drwęcy. Wzmiankowane z okazji darowania go przez Konrada Mazowieckiego bp. Christianowi. 1231 przechodzi w ręce Krzyżaków, którzy w 1275 założyli miasto (przywilej lokacyjny na prawie chełmińskim w 1286). Od 1466 do 1772 siedziba starostów królewskich, którymi od 1626 byli wojewodowie chełmińscy. Upadek gospodarczy powodem odebrania praw miejskich w 1833 (odzyskanych w 1929). Ożywienie w 2 poł. XIX w. w związku z uzyskaniem połączeń kolejowych. Kościół gotycki z pocz. XIV w. (powiększony w 2 poł. XIV lub na pocz.. XV w.). Odnowiony w XVII/XVIII w., wnętrze w stylu baroku. Ołtarz główny 1700; łuk tęczowy z wyjątkiem krucyfiksu i 2 ołtarze boczne z d. kościoła dominikańskiego w Toruniu. Pozostałości zamku krzyżackiego (ok. 1280 do pocz. XIV w.), siedziby komturów a po 1466 starostów, którzy sprawowali tu także sądy grodzkie dla całego województwa chełmińskiego. Na rynku pomnik ofiar hitleryzmu. 175 km. W prawo, na pd. wsch., odgałęzienie drogi do Golubia-Dobrzynia (11 km, trasa 79). — 177 km Pluskowęsy. Kościół gotycki 1 poł. XIV w. z wyposażeniem rokokowym. — 184 km Lipnica. Skrzyżowanie z trasą 79. 195 km Wrocki. Kościół gotycki XIII/XIV w. z wieżą XV w. Wyposażenie barokowe i rokokowe. W odl. 8 km na pn. zach. Cieszyny, las dębowo-bukowy o charakterze pierwotnym. 8 km na pd. Tomkowo. Rezerwat obejmujący park podworski z przyległym lasem mieszanym z naturalnym stanowiskiem modrzewia polskiego (14,98 ha). — 197 km. W lewo, na pn. zach., odgałęzienie drogi do Wąbrzeźna (21 km). — 201 km Małki. Od V 1944 do 2811945 filia obozu w Sztutowie (pomnik). — 208 km. Przystanek Tiwoli. Zajazd. W lewo odgałęzienie drogi przez Jabłonowo (20 km, bocznica trasy 79). 212 km Brodnica (70 m, 26 000 mk.), m. położ. nad rz. Drwęcą. Zakłady sprzętu motoryzacyjnego, spożywczego, drzewnego. Na pd. brzegu rzeki we wczesnym średniowieczu Michałowo, ośrodek ziemi michałowskiej. Gród ten w 1303 oddany przez ks. kujawskiego Leszka Krzyżakom w zastaw (sprzedany im ostatecznie w 1317), którzy w Brodnicy zbud. zamek oraz ufortyfikowali miasto (prawa miejskie od 1298). W 1479 po powrocie do Polski zamek siedzibą starostów. W 1. 1604-25 starostwo we władaniu Anny Wazówny, siostry Zygmunta III. Od poł. XVII w. powolny upadek, ponowny rozwój po 1870. W XIX w. miasto i powiat znane z poczynań patriotycznych. W 1892 K. Wojciechowski zakłada polską drukarnię i księgarnię (istniała do 1939). Nad Drwęcą ruiny zamku krzyżackiego (siedziby komturów) zbud. w 1 poł. XIV w. Zniszczony częściowo w czasie wojen szwedzkich, w znacznym stopniu rozebrany w 1. 1785-1842. Wysoka wieża (54 m). Na przedzamczu d. rezydencja starostów, tzw. pałac Anny Wazówny zbud. w 1 poł. XVI w. z wykorzystaniem murów gotyckich, przebud. prawdopodobnie na pocz. XVII w. i rozbud. pod koniec tego stulecia. Spalony w 1945, odrestaurowany w 1. 1960-70. Kościół gotycki z 1 poł. XIV w., rozbud. w XVI w., odnowiony w XVII-XVIII w. We wnętrzu fragmenty polichromii gotyckiej, renesansowej i barokowej. Przy filarach gotyckie rzeźby apostołów. Pozostałe wyposażenie XVI-XVIII w. Barokowy kościół i klasztor poreformacki z 1. 1751-61 BRODNICA — (PIASECZNO) — JAJKOWO wo drewniane, po pożarze w 1769 odbud. jako murowane. W pn. części rynku obudowane kamieniczkami pozostałości ratusza z końca XIV lub pocz. XV w., spalonego 1631. Przy ul. św. Jakuba nr 1 spichlerz z 1604, przebud. XIX-XX w. Pozostałości murów obronnych z XIV w. z Wieżą Mazurską i Bramą Chełmińską. W tej ostatniej i w dwu sąsiednich kamieniczkach z XIX w. Muzeum Regionalne (archeologia, etnografia, przyroda, historia miasta i ziemi michałowskiej). Brodnica położona jest na pd. skraju malowniczego Pojezierza Brodnickiego (ok. 180 km2), obejmującego kilkadziesiąt jezior rynnowych wśród rozległych lasów. Do najpiękniejszych należą: Strażym, Ciche, Wielkie Partęczyny, Bachotek i Zbiczno. Przy dwu ostatnich stanice wodne PTTK; ośrodek wczasowy w Bachotku z hotelem. Na Pojezierzu liczne rezerwaty i pomniki przyrody. Nad jeziorami Okonek i Stręszek (nadleśnictwo Brodnica) rezerwaty ścisłe chroniące gatunki reliktowe, m.in. żurawinę drobnolistkową i niektóre rzadko występujące w Polsce rośliny zarodnikowe. Na j. Wielkie Partęczyny wysepka, na której ścisły rezerwat florystyczny (0,12 ha) z drzewostanem olchowo-lipowym. Nad j. Niskie Brodno położ. najbliżej miasta (1,5 km na pn. zach.) kąpielisko strzeżone i przystań. Pod koniec okupacji hitlerowskiej była tu filia obozu w Sztutowie. Skrzyżowanie z bocznicą trasy 79. BRODNICA — LIDZBARK. 30 km, droga drugorzędna. Wyjazd na wsch. — 5 km Cielęta. Kościół gotycki 1 poł. XIV w. Ambona i chrzcielnica rokokowa 3 ćwierć XVIII w. — 12 km Grążawy. Kościół drewniany 1752 (powiększony 1886). Ołtarz główny ok. 1730 z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem ok. poł. XVII w., przeniesiony z kościoła Dominikanów w Chełmnie. Drewniana dzwonnica 1795. — 15 km. Rozwidlenie dróg. W odl 2 km w lewo, na pn. wsch., wieś Radoszki. Kościół drewniany 1717 z wyposażeniem XVII-XVIII w. 9 km w prawo, na pd. Górzno (1200 mk.), m. położ. na wzgórzu opadającym ku dwom jeziorom — Młyńskie i Górzno (między nimi przesmyk z grodziskiem wczesnośredniowiecznym). Lokowane na prawie chełmińskim w 1327. Zamek zniszczony 1628. Po pożarze 1773 utraciło prawa miejskie, odzyskane w 1833. Kościół bud. od 1765 do 1812. Ołtarz główny rokokowy z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1 poł. XVII w. W miasteczku drewniane domy w większości z 1 poł. XIX w. Walory letniskowe, wynikające także z sąsiedztwa z dużym kompleksem leśnym, ciągnącym się ok. 20 km pasem w kierunku pd. po Lidzbark. W okresie przedrozbiorowym wyznaczał on granicę między województwem chełmińskim i płockim. Rezerwaty przyrody. — 20 km. Dalej na pn. część kompleksu lasów. — 25 km Piaseczno. Z lewej śródleśne jezioro. W prawo drogą leśną do rezerwatów. W odl. 4 km na pd. malowniczy wąwóz rz. Brynicy, rezerwat florystyczny "Las nad Brynicą" (43,86ha), obejmujący wielogatunkowy las liścisty z bukiem na stanowisku krańcowym. Rośnie tu "Dąb Rzeczypospolitej" — pomnik przyrody (wys. 32 m, obwód w pierśnicy 520 cm). W sąsiedztwie rezerwat "Ostrowy nad Brynicą" (2,06 ha), z fragmentem lasu mieszanego sosnowo-dębowo-lipowego na wyspie dyluwialnej wśród łąk nadrzecznych. Ponadto "Szumny Zdrój" (4,75 ha), rezerwat ścisły chroniący wielogatunkowy las mieszany o charakterze pierwotnym w wąwozie źródliskowym. 4 km dalej na pd. zach. "Czarny Bryńsk" (11,34 ha), rezerwat obejmujący śródleśne jezioro i przyległe bagna z zespołem roślinności jeziornej z kłocią wiechowatą na stanowisku wyspowym, poza wsch. granicą zasięgu. — 27 km. Połączenie z bocznicą trasy 73 skręcającą tu w lewo, na pn. wsch. do Nowego Miasta Lubawskiego (23 km). — 30 km Lidzbark (bocznica trasy 73). 219 km Tama Brodzka, między Drwęcą a j. Bachotek. Punkt etapowy szlaku kajakowego jeziorami brodnickimi do Brodnicy. — 220 km Jajkowo. W odl. 7 km na pn. zach. (przez Pokrzydowo) Bachotek, ośrodek wczasowy (m.in. uniwersytetu toruńskiego) i stanica wodna PTTK, nad j. Bachotek (220 ha). Przy drodze Bachotek — duży głęboczek — lubawa pomnik na miejscu masowej egzekucji dokonanej przez hitlerowców na mieszkańcach wsi. — 228 km. Trasa przecina Drwęcę. — 224 km Duży Głęboczek nad j. Głęboczek. 235 km Kurzętnik nad Drwęcą, ongiś miasto (lokowane w 1 poł. XIV w.), do 1772 w posiadaniu biskupstwa płockiego. Tutaj w lipcu 1410 wielki mistrz Ulrich von Jungingen zagrodził przejście przez rzekę wojskom Władysława Jagiełły maszerującym na Malbork. Spowodowało to zmianę trasy pochodu w kierunku na Lidzbark i Grunwald. Kościół gotycki przebud. 1784. Z d. wzgórza zamkowego (zamek XIII/XIV w., zrujnowany 1659, ostatecznie rozebrany w XIX w.) piękny widok na doi. Drwęcy. — 242 km. Połączenie z bocznicą trasy 73. 239 km Nowe Miasto Lubawskie (83 m, 9900 mk.), m. położ. nad Drwęcą. Zakłady przetwórstwa rolno-spożywczego i drzewnego. Lokację miasta w 1325 poprzedziła budowa zamku krzyżackiego w 1320 przy brodzie przez Drwęcę (rozebrany w poł. XVIII w.). W średniowieczu należało do znaczniejszych miast w Prusach; w XIV w. ożywione kontakty handlowe z Toruniem, później z Gdańskiem. Największy rozwój sukiennictwa. Od 1466 w województwie chełmińskim. 1625 zrabowane przez lisowczyków, najbardziej ucierpiało jednak w wojnie północnej. Od 1772 do 1920 w granicach Prus (1807—15 należało do Księstwa Warszawskiego). Od 2 poł. XIX w. działalność organizacji polskich; 1899 otwarcie księgarni a od 1911 drukarni. Zniszczenie centrum w 1945. Kościół gotycki XIV—XV w. Wśród wyposażenia tryptyk późnogo-tycki 1 poł. XVI w. i ołtarz główny ok. 1630. Nagrobek gotycki K. von Liebensteina (zm. 1391) i renesansowy nagrobek M. Działyńskiego (zm. 1604), wojewody chełmińskiego. Wielką rzadkością jest chorągiew żałobna P. Działyńskiego (zm. 1643), wojewody chełmińskiego, ślad po rozpowszechnionym ongiś obyczaju staropolskim. Bramy miejskie z 1 poł. XIV w. — Lubawska i Brodnicka. W tej drugiej Muzeum Ziemi Lubawskiej (archeologia, etnografia, historia). Fragmenty murów miejskich. W rynku d. kościół ewangelicki z 1. 1825-27, obecnie kino. Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej. W odl. 1 km na zach., w Lasku Nawrockim pomnik ku czci ofiar hitleryzmu (1962). W nowym Mieście koniec bocznicy trasy 73 i odgałęzienie drogi na pn. zach. do Warowic nad J. Skarlińskim (10 km). 243 km Bratjan u ujścia rż. Wel do Drwęcy, załóż, w XIII w., w 1. 1466-1772 w granicach Polski. Zamek krzyżacki XIII/XIV w. (od 1472 siedziba starostów królewskich), rozebrany w 1887. Krzyż na miejscu masowej egzekucji dokonanej przez hitlerowców. W odl. 4 km na wsch. malownicza doi. rz. Wel, głęboko wcięta w otaczające wzgórza. — 251 km Sampława, kościół gotycki z XIV w., rozbud. 1880 i 1910. W lewo, na pn. zach., odgałęzienie drogi do Iławy (13 km, bocznica trasy 78).— 256 km. Rozgałęzienie dróg. Prosto obwodnica, omijająca Lubawę, do której w prawo. 257 km Lubawa (8700 mk.), m. nad rz. Sandelą, dopływem Drwęcy. Zakłady konfekcji technicznej, przemysł spożywczy. Załóż, na ziemi plemienia Sasinów ok. poł. XIII w., odnowienie przywilejów miejskich 1326, do 1785 własność i siedziba biskupów chełmińskich, którzy zbud. tu zamek (1301-10). W 1627-37 przebud. i rozbud. opuszczony przez biskupa (siedzibę przeniesiono do Chełmży), spalony i w 1813 rozebrany. W1.1466-1772 w granicach Polski, następnie od 1920. W okresie wojny istniał tu obóz karny dla młodocianych, w którym przebywali chłopcy w wieku 10-17 lat. Zniszczona w 1945 w 80%. Na pl. Grunwaldzkim pamiątkowa tablica ku czci poległych i pomor-746 dowanych w latach II wojny 50 mieszkańców Lubawy.

wczasy, nad morzem, miejscowości, wczasy, Lubawa, Gronowo, Brodnica