Wakacje w Polsce

Jak Zwiedzać Osobliwości I Zabytki Przyrody

04 November 2011r.

Każda wycieczka, jakkolwiek zawsze jest krajoznawcza, może mieć jakiś szczególny cel. Mogą być wycieczki historyczne — zwiedzanie miejsc związanych z historią narodu, etnograficzne — poznawanie sztuki ludowej, zwyczajów, strojów mieszkańców poszczególnych regionów, gospodarcze — poznawanie bogactw naturalnych i sposoby ich eksploatacji, i te, które nas tutaj najbardziej interesują — wycieczki przyrodnicze, urządzane w celu zapoznania się z pięknymi krajobrazami, osobliwościami przyrody, parkami narodowymi czy też rezerwatami przyrody. O ile naogół społeczeństwo zdaje sobie sprawę z tego, że wielkim przestępstwem wobec kraju i narodu jest niszczenie bezcennych dzieł rąk ludzkich, zgromadzonych w muzeach, o tyle w odniesieniu do tworów przyrody daje się zauważyć brak tej świadomości. Dlatego zachodzi konieczność przeciwdziałania grożącemu stale niebezpieczeństwu przez prowadzenie stałej akcji ochrony przyrody w jak najszerszym pojęciu. Chcemy udostępnić społeczeństwu to, co najpiękniejsze i najcenniejsze, ale chcemy też, ażeby to wszystko utrzymać i zachować dla przyszłych pokoleń w stanie niezmienionym. Najcenniejszymi obiektami turystycznymi są parki narodowe i rezerwaty przyrody, jako tereny wydzielone m. in. ze względu na ich walory przyrodnicze i krajobrazowe. Należy jednak odrazu wyjaśnić, że o ile wszystkie parki narodowe są jednocześnie obiektami turystycznymi, o tyle określenie to stosuje się tylko do niektórych rezerwatów przyrody. Niewłaściwe jest kierowanie ruchu turystycznego wyłącznie do "modnych" rezerwatów i miejscowości, jak Słowiński Park Narodowy, półwysep Hel, Mierzeja Wiślana, Jurata, Krynica Morska i inne, które corocznie są masowo odwiedzane przez turystów i wczasowiczów. Istnieją inne tereny, mniej znane, a również piękne i interesujące, które warto spopularyzować. Zasadniczym jednak warunkiem udostępnienia przyrody jest wychowanie społeczeństwa tak, by niszczenie jej nie miało miejsca. Dobry turysta powinien troszczyć się o zachowanie wolnej przyrody, a przede wszystkim pomników i rezerwatów w nienaruszonym stanie. W wypadku zaobserwowania jakiegokolwiek zagrożenia, czy też niszczenia chronionych tworów przyrody, należy zameldować o tym Wojewódzkiemu Konserwatorowi Przyrody, względnie Komisji Ochrony Przyrody P.T.T.K., czy też Zarządowi Okręgu Ligi Ochrony Przyrody. Podobnie należy sygnalizować ciekawe zjawiska dostrzeżone w czasie wędrówek, np. gniazdo bociana czarnego, puchacza, orła, stanowisko jakiejś rzadkiej rośliny, drzewa czy krzewu, albo większych rozmiarów głaz narzutowy, czy wyróżniające się wiekiem, wymiarami, kształtem drzewo, dotychczas nie ujęte w ewidencji pomników przyrody danej okolicy. Mało jest osób, które zgłaszają o tym zainteresowanym czynnikom. Dotychczas ograniczono się do podania ogólnych zasad zachowania się turysty w otoczeniu wolnej przyrody. Dla przejrzystego ujęcia tych zasad osobno będą omówione wskazania dla zwiedzających obiekty chronione i osobno dla wędrujących poza tymi terenami. Do obiektów chronionych należą parki narodowe, rezerwaty i pomniki przyrody. Rozpatrując możliwości wykorzystania obiektów chronionych dla turystyki zaznaczono, że nie wszystkie rezerwaty przyrody nadają się do tego. Istnieją bowiem dwie zasadnicze grupy rezerwatów. Pierwsza to rezerwaty interesujące przeciętnego turystę i nadające się doskonale do turystyki, druga to rezerwaty interesujące wyłącznie naukowców — badaczy, a nieciekawe dla zwykłego turysty, np. odkrywki geologiczne ze skamieniałościami roślin czy zwierząt, rezerwaty ze specjalną a niepozorną roślinnością, rezerwaty torfowiskowe czy stepowe. Grupę pierwszą należy jeszcze podzielić na dwie podgrupy: rezerwaty dostępne dla turystów przez cały rok i rezerwaty, w których ruch turystyczny winien być wstrzymany w pewnych okresach (np. miejsca lęgowe pewnych gatunków ptaków). Mimo, że prawie każdy rezerwat przyrody został utworzony m. in. ze względów naukowych, to jednak dążeniem naszym jest udostępnić szerokim rzeszom zwiedzanie tych ciekawych obiektów, z tym zastrzeżeniem, że nie będzie to turystyka masowa, a wszelkie wycieczki — w małych grupach — będą prowadzone przez przewodnika z odpowiednimi kwalifikacjami. Brak bowiem tablic informacyjnych dezorientuje przebywające na terenie rezerwatu osoby. Istniejące tablice z napisem "Rezerwat przyrody prawnie chroniony" są zbyt ogólnikowe. Spełniają one swoje zadanie dopiero wtedy, gdy całe społeczeństwo będzie odpowiednio wychowane i uświadomione w zakresie ochrony przyrody. Oprócz rezerwatów ciekawymi obiektami turystycznymi są pomniki przyrody. Okazały głaz, sędziwe drzewo może niejednokrotnie wywrzeć większe wrażenie, aniżeli niejeden niepozorny, jakkolwiek bardzo cenny rezerwat. Toteż przy wyznaczaniu szlaków turystycznych uwzględniany jest każdy godny zwiedzania pomnik przyrody. Zasadniczo sprawy uregulowania ruchu turystycznego w obiektach chronionych zostały określone w aktach prawnych ustalających dane obiekty. Ponieważ niewiele osób czyta odpowiednie rozporządzenia, ogłaszane-w Dzienniku Ustaw, Monitorze Polskim, czy też Dzienniku Urzędowym Wojewódzkiej Rady Narodowej, podano niżej najważniejsze zasady zwiedzania chronionych obiektów, w pierwszym rzędzie parków narodowych i rezerwatów. 1) Zachowanie ciszy. Turystyka w parkach narodowych i rezerwatach nie może być masowa. Hałas i przebywanie w rezerwacie większej grupy ludzi może spowodować duże szkody. Tylko przy zachowaniu ciszy można spotkać dziko żyjące zwierzęta i dokonywać różnych obserwacji przyrodniczych. 2) Zachowanie przyrody w niezmienionym stanie. Nie wolno zrywać-żadnych kwiatów, niszczyć roślin, polować, łowić ryb, niszczyć gniazd ptaków, płoszyć zwierzyny, niszczyć tworów przyrody nieożywionej (odłamywanie skał, niszczenie nacieków itp.). Należy koniecznie z-mienić zwyczaj zbierania i gromadzenia najróżniejszych okazów. Zamiast tego można kolekcjonować odpowiednie zdjęcia fotograficzne. 3) Utrzymanie czystości. Chodzi tu nie tylko o niezaśmiecanie terenu, lecz także o wstrzymanie się od pozostawiania napisów, czy znaków pamiątkowych na drzewach, głazach itp. Takie zeszpecenie jest stokroć-gorsze, bo nie da się usunąć bez uszkodzenia obiektu. 4) Poruszanie się na terenie obiektów chronionych wyłącznie tylko^ wyznaczonymi szlakami, względnie przystosowanymi do tego celu ścieżkami. W przeciwnym razie teren ten może ulec zniszczeniu. 5) Przestrzeganie zakazu biwakowania na terenach obiektów chronionych. Na odpoczynek należy wybierać miejsca specjalnie na ten cel przeznaczone, aby nie niszczyć roślinności i uniknąć wzniecenia pożaru, tej najstraszliwszej klęski naszych lasów. 6) Stosowanie się do wszystkich innych przepisów obowiązujących w danej sytuacji. 7) Zgłaszanie się do najbliższej placówki administracyjnej (np. gdy chodzi o tereny leśne — do Nadleśnictwa wzgl. Leśnictwa) w celu uzyskania informacji dotyczących danego obiektu oraż zapewnienia sobie pomocy w wypadku ew. zabłądzenia. Na terenach nie chronionych zasady poruszania się i zachowania turysty będą zupełnie podobne do przepisów podanych dla parków na- 9 rodowych ł rezerwatów, różnić się będą tylko tym, że nie ma tam ograniczenia poruszania się tylko wyznaczonymi drogami i dopuszczalne jest zbieranie (ale nie niszczenie) potrzebnej turyście roślinności z zastrzeżeniem, że nie jest ona objęta ochroną gatunkową. Wyżej podane zasady obowiązują wszędzie tam, gdzie człowiek styka się z wolną przyrodą czy to w górach, czy nad morzem, w lesie, na łące czy na stepie, na jeziorach i rzekach, oczywiście z tym, że w górach nie wolno zrywać szarotki, a nad morzem mikołajka nadmorskiego, w lesie nie wolno niszczyć cisa, a na łące storczyków, na jeziorze lobielii a na obszarze stepowym miłka wiosennego czy ostnicy itd. itd. Należy stwierdzić, że po pierwszych latach bezmyślnego niszczenia przyrody nastąpiła pewna poprawa. Jakkolwiek i dziś jeszcze można .spotkać auta wycieczkowe umajone odłamanymi gałęziami lub kwiatami, wiozące niesfornie zachowujących się wycieczkowiczów, tory kolejowe zarzucone w niedzielę wieczorem zniszczonymi kwiatami, to jednak ogólnie rzecz biorąc należy stwierdzić, że sytuacja ta uległa znacznej poprawie, m. in. dzięki prowadzonej akcji uświadamiającej. Człowieka należy wychować w poszanowaniu przyrody od dziecka. Szkoła i organizacje młodzieżowe, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Liga Ochrony Przyrody, Komisje Związków Zawodowych, Fundusz Wczasów Pracowniczych, Ośrodki Wypoczynkowe "Orbis", itp. przez pogadanki, odczyty, prasę, radio, filmy, afisze i zaopatrzenie bibliotek w schroniskach i domach wypoczynkowych w odpowiednie wydawnictwa, winny prowadzić akcję propagandową w zakresie ochrony przyrody.

wczasy, nad morzem, zwiedzanie, przyroda, rezerwaty, fauna, flora